دسپوتیسم -Dspvtysm -Despotism

دسپوتیسم یا خدایگان سالاری از واژه ی دسپوتس که در زبان یونانی به معنای ارباب و خداوندگار است گرفته شده مراد از آن اقتداری است ک هیچ حد قانونی و سنتی ندارد و خود سرانه به کار برده میشود. دسپوتیسم اغلب معنای بد دارد و برابر با استبداد بی بندو بار است اما گاه از دسپوتیسم روشنفکرانه نیز سخن می رود که مراد از آن آنگونه حکومت آرمانی است که افلاطون و نیز برخی از اندیشه گران روزگار نو خواهان آن بوده اند . دراین نوع حکومت قدرت مطلق میباید در دست رهبر روشن روانی قرار گیرد و مردم با ایده های فلسفی خود جامعه را در جهت خیرو سعادت راهنمایی کند!

کارل ویتــــــفوگل جامعه شناس آلمانی ،مفهوم تازه ای از دسپوتیسم را با نام دسپوتیسم شرقی عرضه کرده است و مقصود او از این اصطلاح نام سیاسی اجتماعی حاکم بر تمدنهای کهن شرقی همچون چین و هندو ایران است. این نظام از نظر او دارای دو ویژگی است:

الف) یکه سالاری (اتوکراسی)

ب) اداره کشور با سازمان اداری متمرکز

          پ) نبودن آریستوکراسی پایدار

ت) پست بودن پایگاه اجتماعی بازرگانان در جامعه

ث) ناچیزی برده داری

ج)کشاورزی بر پایه ی آبیاری گسترده.

ویتوفوگل عامل واپسین را اساس وبژگی های دیگر میشناسد.این نوع سازمان اجتماعی و سیاسی،علاوه بر شماری از تمدنهای آسیایی،تمدن سرخپوستان آمریکایی(اینکا،مایا،آزتک) را نیز در بر میگیرد.

نظریه ی ویتفوگل همانا بسط نظریه ی مارکس درباره جامعه های آسیایی زیر نام شیوه تولید آسیایی است. این نظریه بر این مبناست ک در جامعه آسیایی به سبب کمی آب و لزوم بسیج نیروی انسانی عظیم برای بهره برداری از منابع آب، قدرت سیاسی به صورت قدرت بی حدو مرز فردی ، در راس یک دستگاه اداری و نظامی متمرکز در میاید که همه ی قدرت های دیگر از جمله قدرت آرسیتوکراسی،در پرتو آن قرار میگیرد،به همین جهت در نظام های شرقی مهانسالاری (آریستوکراسی)، به معنایی که در نظام فئودالیسم اروپایی یافت میشودوجود نداشته است و به عبارت دیگر شکل اصلی تولید در این جامعه هارا نمیتوان فئودالی دانست.

در سایت کلوب می یابیم که :

این عبارت از کلمه "دسپوتس" از یونانی اومده... معنیش هم  یعنی ارباب و خداوندگار...
منظورشم اینه که  دسپوتس از هیچ قانون و سنتی استفاده نمیکنه و به صورت خودسر و خود محور عمل میکنه...
دسپوتیسم در کل معنای بدی داره و منظور از اون همون استبداد بی بند و بار....ولی بعضی وقتا بعضی اشخاص از دسپوتیسم روشنفکرانه حرف میزنند... منظور اینها همون یوتوپیای افلاطون در مورد حکومت آرمانی....توی این روش حکومت...قدرت به صورت مطلق در اختیار رهبر روشنفکر قرار میگیره...که با ایده های فلسفی خودش جامعه رو به سمت سعادت( نه سعادت آباد) پیش ببره...

این اصطلاح غالباً مرادف با روشهای (اوبسولوتیسم) - اتوکراسی – اتوریتاریانیسم و دیکتاتوری است. افلاطون طرفدار یک حکومت مستبد، ولی روشنفکر بود، یعنی حکومتی که به دست چند نفر مستبد روشفکر ادره شود و بر اساس فهم و ادراک و هوش و ذکاوت و عقل استوار باشد.

در سایت حوزه هم داشتیم:

آشتیانی: ما دو نقیصه بزرگ داریم: یکی وجه تولید محقر آسیایی است که مارکس می گوید. ما اصلا تولیدگر نبوده ایم. یکی هم دسپوتیسم شرقی که ویت هوگل آمریکایی می گوید. یعنی همیشه یک نظام سرکوبگری به صورت شاهنشاهی این دسپوتیسم را انجام داده. دسپوتیسم بالایی و این وجه تولید محقر آسیایی به هم کمک کردند و متقابلا باعث شدند که جامعه ما نه نظام مند شد، نه عقل مند شد و نه قانون مند.

این هم نکته جالبی از سایت تبیان است:

«دسپوتیسم»(Despotism) واژه دیگرى براى معناى استبداد است.دسپوتیسم حکومتى است که هیچ حد و مرز قانونى ندارد و خودسرانه به کارحکومت مى‏پردازد، مانند شیوه حکومت تمدن‏هاى کهن شرقى مثل تمدن چین، هند،ایران و نیز تمدن‏هاى سرخپوستان امریکا مانند تمدن اینکا، مایا، و آزتک.

بهترین سیستمی که می توان آن را با شرایط کشور های دیکتاتوری  یکی دانست دسپوتیسم و توتالیتر است که معنای دسپوتیسم آن اقتداری است که هیچ حد قانوین و سنتی ندارد و این اقتدار توسط حاکم، خودسرانه به کار برده می شود. و توتالیتر بودن آن چنین است که نظارت دولت بر تمامی جنبه های اقتصادی و اجتماعی مشخص است و انحصار قدرت سیاسی در دست حزب حاکم است و هرگونه نظارت آزاد بر جامعه و حتی نظارت درون حذبی و درون حکومتی نیز حذف کرده و تلاش حکومت برای شکل دادن جامعه ای بر اساس ایدوئولوژی حزب حاکم است و نیروهای جامعه را در راه هدف های خود بسیج می کند این نوع حکومت انسان هایی را که نخواهند به خواسته هایشان تن دهند را از طریق مختلف سرکوب و ترور شخصیتی و جانی و دیگر راه ها از سر راه کنار می گذارد.

منابع :

http://sosadt23.mihanblog.com

http://www.tebyan.net

http://susheeiant85.persianblog.ir

www.hawzah.net

www.cloob.com