بین‌الملل‌گرایی یا انترناسیونالیسم

بین‌الملل‌گرایی یا انترناسیونالیسم به انگلیسی: Internationalism، مغهومی کلی است که بر عقاید و سیاست‌های منجر به منافع مشترک اقوام و ملت‌ها، تکیه دارد. این عقیده، با ملی‌گرایی (ناسیونالیسم) پرخاشگر مخالفت دارد. اینترناسیونالیست‌ها برآن‌اند که در صورت امکان‌نداشتن همکاری میان حکومت‌ها، این مساعت بین ملت‌ها قاعدتاً امکان پذیر است. این مکتب بر آن است که بشر را به این آگاهی برساند که هر فرد متعلق به یک جامعه جهانی است. انترناسیونالیسم پرولتری مفهومی مارکسیستی است. این مفهوم به طور کلی به این اشاره دارد که کارگران باید در همبستگی با کارگران همهٔ جهان به جای دنبال کردن منافع ملی خود گام بردارند. می‌توان گفت که این مفهوم در خط آخر مانیفست کمونیست و شعار معروف "کارگران تمام کشورها، متحد شوید!" خلاصه شده است

برداشت‌ها از این مفهوم بین گروه‌های مختلف بسیار متفاوت بوده‌است.

متضاد انترناسیونالیسم پرولتری، را می‌توان ناسیونالیسم بورژوایی دانست.

این باور همچنین تمایل به واگذاری درجه‌ای از حاکمیت ملی - از کمترین تا بیشترین - به موسسات بین‌المللی است. هواداران کمترین میزان واگذاری حاکمیت، آن را تا جایی می‌دانند که لازمهٔ حفظ و تقویت امنیت بین‌المللی است و هواداران بیشترین میزان واگذاری، از نوعی حکومت جهانی پشتیبانی می‌کنند و بین این دو نیز طیف‌های گوناگونی وجود دارد.(تعریف ویکی پدیا)

در سایت حوزه اینچنین تعریف شده:

انترناسیونالیسم در نقطه مقابل ملی گرایی، برای انسان ها ملیت خاصی وسیع تر و بالاتر از آنچه در ملی گرایی مطرح است در نظر می گیرد،

به طوری که خود را در چارچوب معیارهای تنگ نظرانه ملی گرایی که ارزشی بالاتر از منافع ملی و قومی نمی شناسد گرفتار نمی کند. انترناسیونالیسم برخلاف ملی گرایی، گرایش به مصالح فوق ملی با معیارهایی برتر دارد. به طورکلی، همه آن ها در توجه و گرایش به مصالح جهانی و فوق ملی و بین المللی مشترک هستند.

در سایت باشگاه اندیشه هم اینطور تعریف شده:

واژه ی انترناسیونالیسم Internationalism، حداقل در سه معنی و مفهوم متفاوت در علوم سیاسی به کار می رود:

1) اولین مفهوم که خود متشکل از مجموعه ای از عقاید و نظریه هاست، در کلیت خود به این باور است که پیشبرد صلح و امنیت جهانی تنها از طریق تدوین و توسعه ی قانون های بین المللی، ایجاد سازمان های بین المللی و همکاری ها و هم زیستی های مسالمت آمیز، امکان پذیر است. انترناسیونالیسم در این مفهوم، ریشه در دو رویداد تاریخی و نظری دارد. نخست، پیدایش سازمان های صلح بین المللی که از آغاز سده های میانه پا به عرصه ی سیستم جهانی گذاشت. دوم که ریشه در تکامل و فرمول بندی نظریه ی کلاسیک تجارت آزاد در انگلستان دارد. نظریه پردازان انترناسیونالیسم در این مفهوم، به مرور زمان به این مساله پی بردند و معتقد شدند که از یک سو تاثیر گذاشتن بر افکار عمومی در سطح جهانی، یکی از عامل های مهم برای رسیدن به صلح و هم زیستی جهانی است و از سوی دیگر دموکراسی یکی از تعیین کننده ترین عوامل در رسیدن به یک صلح پایدار جهانی و انترناسیونالیسم است.

یک فراکسیون کوچکی از صاحبان این اندیشه، به پیوند تنگاتنگ بین رسیدن به انترناسیونالیسم واقعی و وجود یک دستگاه رهبری فرادولتی در سیستم بین المللی اعتقاد داشتند . اما به بنا به دلایل فراوانی، این دیدگاه نه در سطح سیاسی و نه در سطح دانشگاهی و پژوهشی، به طور جدی مطرح نبوده است. در کنار این دیدگاه، یک فراکسیون میانه رو قرار داشت که از آغاز سده ی 20 میلادی، هم در سطح سیاسی و هم در محیط های پژوهشی نقش و سهم بسزایی داشت. این گروه میانه رو در مورد صلح و امنیت جهانی، به افزایش و توسعه ی همکاری های سازمان یافته ی بین المللی، منطقه ای و ناحیه ای بین دولت های مستقل ملی اعتقاد داشتند. این دیدگاه از نظر نظری و عملی، در پیدایش سازمان های پراهمیت بین المللی از قبیل سازمان جامعه ی ملل (LN) که بعد از پایان جنگ جهانی اول تشکیل شد و سازمان ملل متحد (UN) که بعد از پایان جنگ جهانی دوم شکل گرفت، نقش مهم و بسزایی داشت؛ با تکیه بر این دیدگاه میانه روها، می توان گفت که تشکیل اتحادیه ی اروپا (EU) و یا سازمان همکاری اقتصادی اکو (ECO) یک انترناسیونالیسم منطقه ای به شمار می آید.

2) دومین مفهوم که ریشه درعلوم سیاسی آمریکا دارد، یک درک کاملا متفاوتی از واژه ی انترناسیونالیسم را ارائه می دهد. در این دیدگاه، انتراناسیونالیسم از نظر مفهومی در برابر واژه ی انزواگرایی(1) که همان عدم دخالت آمریکا در مسایل و مشکلات جهانی است، تعریف شده است . به طور ناباورانه می توان گفت که در این مفهوم، واژه ی انترناسیونالیسم یک ریشه ی ناسیونالیستی به خود می گیرد. شاید این به این علت باشد که پژوهشگران و سیاست مداران آمریکایی تعریف از واژه ی انترناسیونالیسم را در چهارچوب سیاست داخلی و خارجی آمریکا خلاصه می کنند. بدین ترتیب، انترناسیونالیسم در این مفهوم، در ارتباط با نقش آمریکا در میزان درگیری های این کشور در حل و فصل مشکلات و کشمکش های بین المللی تعریف و درک می شود.

3) سومین مفهومی که از واژه ی انترناسیونالیسم به ذهن می رسد، ریشه در دیدگاه و نظریه ی مارکسیستی دارد. در دیدگاه مارکسیستی، مفهوم واژه ی انترناسیونالیسم، در واژه ی انترناسیونالیسم پرولتاریایی خلاصه می شود؛ یعنی اعتقاد به همبستگی جهانی طبقه ی کارگر، برای درهم شکستن نظام اقتصاد آزاد جهانی که به نظام جهانی سرمایه داری یا کاپیتالیسم موسوم است.
Kjell Goldmann (1994): “The Logic of Internationalism”, London.

پاورقی ها:

1-Isolationism

منابع:

1- کتاب دانش نامه در علم سیاست، نوشته علی رحیق اعضان، با همکاری مارک گلی، انتشارات فرهنگی صبا، 1384.

در سایت آفتاب هم این طور کامل شرح داده شده که قابل تا مل است

انترناسیونالیسم Internationalism معنای مبهمی دارد و در موارد بسیاری، به کار می رود، اما مفهوم کلی آن عقاید و سیاست هایی است که بر منافع مشترک اقوام و ملت ها تکیه می کنند و با ناسیونالیسم ، مخالفت دارند.

انترناسیونالیست ها برآنند که اگر میان دولت ها همکاری مسالمت آمیز وجود نداشته باشد، ولی میان ملت ها ممکن است. بدین ترتیب، انترناسیونالیسم، آگاهی به این است که هر فرد به یک جامعه جهانی ، تعلق دارد و ملتی که او به آن تعلق دارد باید به سازمان هایی که متعلق به آن جامعه جهانی است، بپیوندد. این عقیده، در عین حال، شامل واگذاری بیشترین یا کمترین درجه حاکمیت ملی به میزان عقیده شخص به همکاری بین المللی به موسسات بین المللی است.

کسانی که هوادار کمترین میزان واگذاری حاکمیت اند، این واگذاری را تا جایی مجاز می دانند که برای حفظ و تقویت امنیت بین المللی لازم باشد. کسانی که هوادار بیشترین میزان واگذاری هستند از نوعی حکومت جهانی جانبداری می کنند و بین این دو حد، درجات گوناگونی از انترناسیونالیسم وجود دارد. این نظریه با عقیده به “جهان میهنی” یکی نیست، زیرا انترناسیونالیسم از فرد نمی خواهد که از ملت یا دولت خود ببرد بلکه خواهان رابطه بیشتری میان فرد و دیگر ملت های جهان است.
بعد از جنگ بین المللی اول بود که انترناسیونالیسم زمینه تجربی و عملی یافت، اگر چه پیش از آن متفکرانی مانند امانوئل کانت، ویلیام پن و بسیاری دیگر طرح هایی برای برپا کردن یک سازمان جهانی برای پایان دادن به جنگ ریخته بودند. اما این طرح ها تا۱۹۱۹ کامیابی چندانی نداشت. اگر چه پیشرفت بسیاری که از۱۶۴۸ در زمینه تدوین حقوق بین الملل به دست آمده بود، و استفاده از داوری بین المللی در طول قرن نوزدهم و دو کنفرانس لاهه در۱۸۹۹ و۱۹۰۷ ، امیدهای بسیار برای تدوین قوانین بین الملل و حل مسالمت آمیز کشمکش ها برانگیخته بود، اما پیدایش جامعه ملل در۱۹۱۹ این فکر را واقعیت بخشید و سپس دیگر سازمان های بین المللی آن را پیگیری کردند. ملت باوری (ناسیونالیسم) میانه رو با انترناسیونالیسم ناسازگار نیست، ولی ناسیونالیسم تندرو مخالف آن است؛ چنانکه نازیسم و فاشیسم با اندیشه نژادباوری (راسیسم) خود و سروری جویی بر ملت های دیگر، دشمنان سرسخت انترناسیونالیسم بودند.

مارکسیسم برداشت خاصی از انترناسیونالیسم را پراکنده است. به عقیده مارکس، بورژوازی به کمک ماشین و داد و ستد آزاد جهانی، مرزهای ملی را در هم شکسته و یک نظام اقتصاد جهانی را پدید آورده است و این نظام میان طبقات محروم، به ویژه میان پرولتاریای کشورها همبستگی جهانی پدید می آورد که دراصطلاح “انترناسیونالیسم پرولتاریایی” خوانده می شود و این جریان یک شورش سراسری در جهان علیه بورژوازی پدید خواهد آورد که به ایجاد جامعه سوسیالیستی جهانی می انجامد. از این رو، مارکسیست ها به همبستگی جهانی طبقات محروم ، باور دارند و شعار معروف “زحمتکشان جهان متحد شوید”، شعار انترناسیونالیسم پرولتاریایی است. پس از به وجود آمدن اتحاد جماهیر شوروی، و به ویژه در دوران استالین، این کشور مدعی بود که مرکز انترناسیونالیسم پرولتاریایی است و عنوان “ستاد زحمت کشان جهان” را به خود می داد. استالین در تفسیری از مفهوم انترناسیونالیسم پرولتاریایی، آن را پیروی بی چون و چرا از اتحاد جماهیر شوروی می دانست.

منابع:

http://fa.wikipedia.org

http://www.bashgah.net

http://www.aftab.ir

http://www.hawzah.net