صهیونیسم

صهیونیسم یک جنبش قومی‌گرا، و سیاسی است که خواستار بازگشت همهٔ یهودیان به سرزمین مادری آنها می‌باشد. این سرزمین همان اسرائیل بعلاوه فلسطین کنونی است که قوم یهود از حدود ۳۲۰۰ سال پیش تا سال ۲۰۰ میلادی (که امپراتوری روم آنها را پراکنده ساخت) در آن ساکن بوده‌اند.

صهیونیسم، اعتقادات یهودیان پراکنده در سرتاسر جهان را تحت شعاع قرار می‌دهد و آنها را ترغیب به مهاجرت به اسرائیل می‌نماید. به همین علت در ابتدا یهودیان با هر عقیده‌ای، چه چپ، چه راست، چه مذهبی و چه سکولار به این جنبش پیوستند. پس از مدتی که اختلافات عقیدتی در آنان بروز کرد صهیونیسم به شاخه‌های دیگری مانند «صهیونیسم مذهبی»^*[۲]، «صهیونیسم سوسیال»^*[۳]، و «صهیونیسم تجدیدنظر طلب»^*[۴] تقسیم شد. با این حال تمام این شاخه‌ها در عقیدهٴ پایه یعنی بازگشت یهودیان به سرزمین اسرائیل و تشکیل دولت یهودی مشترکند^[۱]

مخالفت‌هایی با صهیونیسم در موارد مختلفی چون مخالفت‌های مذهبی، نحلهٔ فکری ملی‌گرای رقیب، و اختلاف عقیدهٔ سیاسی که این ایدئولوژی غیر اخلاقی یا غیر عملی می‌شمارد، بوجود آمده است.^[۲]

سال ۱۹۷۴ میلادی مجمع عمومی سازمان ملل متحد با اکثریت آراء، مصوبه‌ای را به تصویب رساند که در آن صهیونیسم به عنوان شکلی از اشکال نژادپرستی معرفی شده بود. این مصوبه در پی شرط گذاری اسرائیل به حذف آن، برای شرکت در کنفرانس صلح مادرید در سال ۱۹۹۱، توسط سازمان ملل ملغی اعلام گردید.^[۳][۴]

تئودور هرتسل بنیانگذار صهیونیسم

فهرست مندرجات [نهفتن] ۱ واژه ۲ برقراری جنبش صهیونیسم ۲.۱ پیش‌زمینهٴ تاریخی ۲.۲ مهاجرت یهودیان، پس از قرن‌ها پراکندگی ۲.۳ صهیونیسم اولیه ۲.۴ برخواستن صهیونیسم سیاسی مدرن ۳ نقد صهیونیسم و مخالفت با آن ۳.۱ قطعنامه‌های محکوم کننده صهیونیسم ۳.۲ یهودیان مخالف صهیونیسم ۴ پاورقی ۵ پانویس ۶ جستارهای وابسته ۷ پیوند به بیرون

واژه

واژه «صهیونیسم» برگرفته از «صهیون» (به عبری: ציון)، نام تپه‌ای در اورشلیم (که در تورات نیز به آن اشاره شده) است. ناتان برنبام برای اولین بار این کلمه را به معنای «ملی گرایی یهودی» در ژورنال «خود-رستگاری» به کار برد. صهیونیسم در ابتدا از مایه‌های مذهبی یهودیان برای اجتماع آنان در اسرائیل وام می‌گرفت، با این حال صهیونیسم مدرن، بیشتر جنبشی سکولار است که بنا به ادعای خودشان در پاسخ به یهودستیزی‌های قرن ۱۹ در اروپا فعالیت می‌کند. از زمان پایه ریزی کشور اسرائیل، کلمهٴ «صهیونیسم» عموماً به معنای پشتیبانی کردن اسرائیل به عنوان کشوری برای یهودیان به کار می‌رود.

برقراری جنبش صهیونیسم

پیش‌زمینهٴ تاریخی

همچنین ببینید: تاریخ قوم اسرائیل

قوم بنی‌اسرائیل (که خود به ۱۲ قوم تقسیم می‌شود) بازماندگان قبایلی هستند که ابتدا در حدود ۴۰۰۰ سال پیش در جنوب بین‌النهرین ساکن بوده‌اند، بعد به سرزمین کنعانیان(فنیقیه‌ای‌ها)^[۵] و سپس به مصر مهاجرت کرده‌اند^{[نیازمند منبع]}. در مصر مورد ظلم و ستم قرار گرفته‌اند و با ظهور موسی در حدود ۳۳۵۰ سال پیش، به دین موسی گرویدند و طی مهاجرتی معروف توسط وی دوباره به سرزمین کنعان انتقال داده شدند.^[۶] این قوم در حدود ۳۰۰۰ سال پیش اولین دولت خود را در همان سرزمین بنیان نهادند.^{[۷][نیازمند منبع]} بعدها در اثر هجوم بیگانگان و جنگ‌های داخلی ۱۱ قوم دیگر از بین می‌روند و یا به عنوان برده در قوم یهودا ادغام می‌شوند. افرادی را که امروزه به بنی‌اسرائیل منسوب می‌کنند، در واقع بازماندگان قوم یهودا هستند.^{[۸][نیازمند منبع]}

در سال ۵۹۷ پ.م. که بخت‌النصر امپراتور بابل سرزمین یهودیه را به تصرف درآورد، بسیاری از مردمان آن را که توان کاری داشتند به اسارت به بابل برد که در آن هنگام پایتخت کلدانی محسوب می‌شد. سرزمین یهودیه به صورت یکی از ایالات دور افتاده امپراتوری بابل درآمد. سرانجام امپراتوری قدرتمند بابل به دست کوروش بزرگ در سال ۵۳۸ ق.م. گشوده شد. ساتراپ بابل بخشی از امپراتوری هخامنشی گردید. کوروش بزرگ به یهودیان امکان داد به سرزمین خویش باز گردند، شماری از آنان به سرزمین ایران کوچ کردند.

از سال ۷۰ میلادی و پس از شکست یهودیان در شورش بزرگ^*[۵] و تخریب اورشلیم توسط امپراتوری روم، و همچنین شکست دیگر در شورش بارکخبا^*[۶] در سال ۱۳۵ میلادی که به پراکنده شدن یهودیان در دیگر نقاط امپراتوری منجر شد، بازگشت یهودیان به سرزمین مادری پس از حدود ۱۹۰۰ سال، همواره دغدغهٴ یهودیان سراسر دنیاالگو:به صورت آرزو بوده‌است. به علت نتایج مصیبت بار این شورش‌ها، چنین جنبش‌های مردمی که برای بازپس گیری حاکمیت ملی و بر اساس تأثرات دینی^{[نیازمند منبع]} به وجود آمده بودند، به جنبش‌هایی تبدیل شدند که در آنها توکل به مشیت الهی، با این فرض که خواست خدا بر این است که این سرزمین در نهایت به قوم برگزیده یهود برسد، جایگزین عناصر انسانی «رستگاری توسط مسیح» شده‌است. با وجود اینکه قومی‌گرایی یهودی در دوران باستان بیشتر جنبهٴ مذهبی داشته‌است، با این حال مطرح شدن دوبارهٴ بازگشت به سرزمین مادری در بین یهودیان را باید مدیون برپایی ایدئولوژیکی و سیاسی صهیونیسم دانست. با این حال یهودیان حتی بعد از شورش «بارکخبا» نیز در اقلیت‌های کوچکی به طور مستمر در سرزمین اسرائیل و فلسطین کنونی زندگی می‌کرده‌اند و برای این حضور مدارک تاریخی زیادی وجود دارد. به عنوان مثال، تلمود اورشلیم در قرن‌های پس از این شورش تالیف شده‌است. ابداع کنندهٴ «علامات مصوت‌های عبری» نیز در قرن پنجم، در یکی از اجتماعات یهودی فلسطین زندگی می‌کرده‌است.

پراکندگی آرام و تدریجی حضور یهودیان در فلسطین به علل گوناگون روی داد. از جمله شکست در شورش بارکخبا توسط آدریان (امپراتور وقت روم)، گشودن فلسطین در سال ۶۰۰ میلادی توسط اعراب، جنگهای صلیبی در سده ۱۱ و پس از آن، و همچنین بی کفایتی امپراتوری عثمانی از سدهٔ ۱۵ به بعد، که به واسطهٴ آن، زمین، به شدت حاصلخیزی خود را از دست داد و اقتصاد به معنای واقعی صفر شد.

مهاجرت یهودیان، پس از قرن‌ها پراکندگی

بازگشت به سرزمین مادری در بین نسل‌های مختلف یهودیان پراکنده همواره موضوعی با اهمیت تلقی می‌شده‌است. این علاقه، مخصوصاً خود را در دعاهای «عبور»^*[۷] و «یوم کیپور»^*[۸] نشان می‌دهد که مطابق سنت حاوی جملهٴ «سال بعد در اورشلیم» هستند. مهاجرت به اسرائیل طبق قوانین یهود^*[۹] همواره عملی قابل ستایش محسوب شده‌است و به عنوان یک امر الهی در بیشتر نسخه‌های ۶۱۳ فرمان نیز آمده‌است. با این که چنین چیزی در نسخهٴ میمونیدز^*[۱۰] نیامده‌است، اما خود او در نوشته‌هایش ذکر می‌کند که بازگشت به اسرائیل برای یهودیان امری بی نهایت ضروری و مهم است^*[۱۱]. از قرون وسطی و بعد از آن، تعدادی از یهودیان مشهور و بعضاً مریدان آنها به اسرائیل و فلسطین کنونی مهاجرت نمودند. از بین آنها می‌توان به نامانیده^*[۱۲]، یچل پاریس^*[۱۳] و صدها تن از شاگردانش، یوسف کارو^*[۱۴]، مناشم مندل^*[۱۵] ویتبسک و ۳۰۰ تن از پیروانش، ویلنا گائن^*[۱۶] و بیش از ۵۰۰ تن از شاگردانش (به همراه خانواده هایشان) اشاره نمود.

صهیونیسم اولیه

پس از رنسانس فرهنگی یهودیان در قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی که هاسکالا نامیده می‌شود، و در پی انقلاب فرانسه و گسترش عقاید لیبرال میان عده‌ای از یهودیان تازه از سلطه خارج شده، برای اولین بار طبقه‌ای از یهودیان سکولار به وجود آمد که دارای عقاید متداولی چون عقل گرایی، رمانتیسیم و از همه مهم تر ملی گرایی بودند. یهودیانی که یهودیگری را حداقل به معنای سنتی آن کنار گذاشته بودند، هویت جدیدی به عنوان یک ملت و بر اساس مصداق اروپایی آن برای یهودیان تشیکل دادند. الهام بخش آنها در این فعالیت، فعالیت‌های ملی دیگر کشورها، از قبیل یگانگی آلمانی‌ها و ایتالیایی‌ها، و همچنین استقلال مجارستان و لهستان بود. آنها از خود می‌پرسیدند^{[در کجا؟]} که اگر ایتالیایی‌ها مستحق داشتن سرزمین مادری و میهن هستند، چرا یهودیان نباشند؟ پیش روی جدید در جنبش صهیونیسم در سالهای ۱۸۰۰، با تلاش نمایشنامه نویس، روزنامه‌نگار و دیپلمات متولد آمریکا، مردخای مانوئل نوح^*[۱۷] در سال ۱۸۲۰ ایجاد شد که در برقراری موطنی در گراند آیلند نیویورک^*[۱۸] برای یهودیان کوشید.

 برخواستن صهیونیسم سیاسی مدرن

تا قبل از سال ۱۸۹۰ نیز یهودیان تلاش‌های زیادی در بر قراری منطقه‌ای یهودی نشین در سرزمین فلسطین که در قرن ۱۹ بخشی از امپراتوری عثمانی به شمار می‌رفت انجام داده بودند. در آن سال‌ها ۵۲۰۰۰۰ نفر در این منطقه (اکثراً مسلمان و مسیحیان عرب) ساکن بوده‌اند و ۲۰ تا ۲۵ هزار نفر از این مقدار را نیز یهودیان تشکیل می‌دادند. قابل ذکر است در زمان شکل‌گیری اولیه صهیونیسم مدرن نظریه‌های دیگری برای تشکیل کشور یهودی در کشورهای دیگری همچون آرژانتین نیز شد که در نهایت منتفی گشت.

نقد صهیونیسم و مخالفت با آن

سازمانها و افراد گوناگونی، مخصوصاً بعد از سال۱۹۴۸ با صهیونیسم مخالفت کرده اند. اتحادیه عرب و کمیته عالی عربی طرح جداسازی سازمان ملل (قطعنامه۱۸۱ مجمع عمومی سازمان ملل متحد) را که ایجاد دولت یهودی و عربی در فلسطین را می‌پذیرد^[۹] رد کرده‌اند، و اسراییل را اشغالگر "اراضی عربی" دانسته‌اند.^[۱۰][۱۱] دول عربی همچنین فلسفه صهیونیسم را که ایجاد اسراییل را تعهد کرده رد می کنند و به خصوص مدعی اند جابجایی ۷۰۰۰۰۰ پناهنده عرب در مهاجرت دسته جمعی سال۱۹۴۸ فلسطین^{[۱۲][پیوند مرده]} ، و مناقشه در پی آن، نتیجه اجتناب ناپذیر بنیان دولت یهودی است.

یهودیان مقیم آمریکا نیز گاه تظاهراتی علیه اسرائیل و مکتب صهیونیسم برگزار می‌کنند. آنها رابطه بین صهیونیسم و یهود را انکار می‌کنند و اسرائیلیان را اشغالگران فلسطین می‌نامند.^[۱۳]

قطعنامه‌های محکوم کننده صهیونیسم

نوشتار اصلی: مقایسه صهیونیسم و آپارتاید

نوشتار مرتبط: قطعنامه ۳۳۷۹ مجمع عمومی سازمان ملل متحد

سازمان وحدت آفریقا و جنبش غیرمتعهدها قطعنامه هایی در اوایل دهه۷۰ میلادی علیه صهیونیسم صادر کردند.^[۱۴]

یهودیان مخالف صهیونیسم

برخی خاخام‌های یهودی با جنبش صهیونیزم مخالفند. از جمله:

• ماشاالله گلستانی‌نژاد^[۱۵]
• ناتوری کارتا

پاورقی

۱.^ Religious Zionism

۲.^ Social Zionism

۳.^ Revisionist Zionism

۴.^ Nathan Bernbaum

۵.^ Self Emancipation, ۱۹۸۰

۶.^  صهیونیسم در مقابل یهودستیزی:

«صهیونیست‌های سیاسی، صهیونیسم را پاسخ یهودیان به یهودستیزی می‌دانند. آنها معتقدند که یهودیان می‌بایست هر چه زودتر کشور مستقلی برای خود داشته باشند تا از آزار و خطرات دیگران برای تشکل‌های یهودی در امان باشند.» (Wylen, Stephen M. Settings of Silver: An Introduction to Judaism, Second Edition, Paulist Press, ۲۰۰۰, p. ۳۹۲)

«صهیونیسم جنبش ملی یهودیان برای بازگشت به سرزمین مادری آنهاست که در پاسخ به یهودی ستیزی‌های اروپای غربی و آزار و خشونت علیه آنان در اروپای شرقی به وجود آمد.»(Calaprice, Alice. The Einstein Almanac, Johns Hopkins University Press, ۲۰۰۴, p. xvi)

«پاسخ عمده به یهودی ستیزی، ظهور صهیونیسم در اواخر قرن نوزدهم و تحت رهبری تئودور هرتزل بود.»(Matustik, Martin J. and Westphal, Merold. Kierkegaard in Post/Modernity, Indiana University Press, ۱۹۹۵, p. ۱۷۸)

«صهیونیسم در پاسخ به یهودی ستیزی (که بیشتر در روسیه رخ می‌داد) به وجود آمد. با این حال وقتی بدترین کابوس یهودیان در اروپای غربی تحت کنترل نازی‌ها به و قوع پیوست، این جنبش اوج گرفت.»

(Hollis, Rosemary. The Israeli-Palestinian road block: can Europeans make a difference?,International Affairs ۸۰, ۲ (۲۰۰۴), p. ۱۹۸).

۷.^ Great Jewish Revolt

۸.^ Bar Kokhba's Revolt

۹.^  Passover:دعا ومراسمی که یادبود خارج شدن عبریان از مصر و گذر آنان را از دریای سرخ گرامی می‌دارد. این مهاجرت به تفصیل در سفر خروج تورات آمده‌است.

۱۰.^ Yom Kippur

۱۱.^ Halakhah یا قوانین یهود که که تا قرن پنجم میلادی بر اساس تلمود و پس از آن میدراش و دیگر تفاسیر کتاب مقدس نوشته شده‌اند

۱۲.^ :Mamonides فیلسوف و پزشک یهودی قرن ۱۲

۱۳.^ «هر که در سرزمین اسرائیل زندگی کند بدون گناه باقی خواهد ماند.»(Hilchos Melachim ۵:۱۲۱۳) «اگر برده‌ای یهودی بخواهد به سرزمین اسرائیل مهاجرت کند، اربابش نیز باید با او برود، یا او را به فردی بفروشد که با او به اسرائیل برود»(Hilchos Avadim ۸:۹) او همچنین در (Hilchos Avadim ۸:۱۰)اظهار می‌کند که اگر برده‌ای یهودی به سرزمین اسرائیل بگریزد، دادگاه یهودی او را آزاد خواهد کرد. در تلمود(Kesubos ۱۱۰) نیز لیستی از دلایل که به عنوان فرمان اسکان در اسرائیل تلقی می‌شود وجود دارد.

۱۴.^ Nahmanides عالم اسپانیایی قرن ۱۲ و رهبر مذهبی یهودیان

۱۵.^ Yechiel of Paris

۱۶.^ Yosef Karo

۱۷.^ (Menachem Mendel (of Vitebsk

۱۸.^ Vilna Gaon

۱۹.^ Mordecai Manuel Noah

۲۰.^ Grand Island , New York

پانویس

1. ↑ A Definition of Zionism
2. ↑ نوام چامسکی، The Chomsky Reader
3. ↑ راکان المجالی (در تاریخ ۲۰۰۷/۰۲/۲۴). سازمان ملل و نژادپرستی اسرائیل. روزنامه الدستور، اردن. بازدید در تاریخ ۲۰۰۷/۰۵/۱۴.
4. ↑ ELIMINATION F ALL FORMS OF RACIAL DISCRIMINATION. مجمع عمومی سازمان ملل متحد(United Nations General Assembly) (در تاریخ ۱۹۷۵/۰۹/۱۰). بازدید در تاریخ ۲۰۰۷/۰۶/۳۰.
5. ↑ شامل اسرائیل و فلسطین فعلی
6. ↑ درباره زمان مهاجرت بنی‌اسرائیل از مصر به کنعان و دشواری‌های یافتن یک زمان دقیق برای آن بنگرید به: H. H. Ben-Sasson (ed.). «A History of the Jewish People». Harvard University Press. ۱۹۷۶.صص ۴۰-۴۳.
7. ↑ شهبازی، عبدالله. آغاز و پایان بنی‌اسرائیل(۱) - خاستگاه آرامی. بازدید در تاریخ ۱۳۸۶/۰۲/۲۹.
8. ↑ شهبازی، عبدالله. آغاز و پایان بنی‌اسرائیل(۶) - یهودیان و انهدام بنی‌اسرائیل. بازدید در تاریخ ۱۳۸۶/۰۲/۲۹.
9. ↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Ahron_Bregman
10. ↑ El-Nawawy, Mohammed (۲۰۰۲). The Israeli-Egyptian Peace Process in the reporting of western Journalists. Ablex/Greenwood, pg. ۱۹ ISBN 1-56750-544-9 "It is a barrier that has been created by years and years of antagonism with Israelis; a barrier that was strengthened by the Egyptian and Arab news media at large which have enforced the Arabs' stereotypes about the Israelis as invaders of Arab land."
11. ↑ Khalidi, Rashid (۲۰۰۶). The Iron Cage: The Story of the Palestinian Struggle for Statehood. Beacon Press, pg. ۱۹.
12. ↑ [۱]
13. ↑ By Stephen Lendman (در تاریخ ۱۲ اوت ۲۰۰۹). Jews Against Zionism (انگلیسی) Articles. PalestineChronicle. بازدید در تاریخ ۱۵ دسامبر ۲۰۰۹.
14. ↑ http://www.mfa.gov.il/MFA/Foreign
15. ↑ مصاحبه ماشاالله گلستانی‌نژاد

جستارهای وابسته

• اسرائیل
• نخست وزیرهای اسرائیل
• سینما و صهیونیسم
• صهیونیسم اسلامی

منبع اصلی ویکی پدیا